SWOT Là Gì? Cách Phân Tích Và Xây Dựng Mô Hình SWOT Hiệu Quả

Điều quan trọng nhất tạo nên sự thành công hay thất bại của mỗi doanh nghiệp chính là xác định được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân. Để có thể làm được điều này, doanh nghiệp cần phải sử dụng một phương pháp hợp lý. Đó chính là SWOT, vậy ma trận SWOT là gì? Cách phân tích và xây dựng SWOT ra sao? Bài viết dưới đây của Mona Media sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về SWOT.

Giới thiệu mô hình SWOT

Mô hình SWOT là gì?

Mô hình SWOT là gì? SWOT là từ viết tắt chung cho 4 từ khác là Strength (điểm mạnh), Weakness (nhược điểm), Opportunities (Cơ hội) và Threats (thách thức). Đây là mô hình phân tích kinh doanh đóng vai trò như một sự khởi đầu để tạo ra các chiến lược kinh doanh, được áp dụng rộng rãi cho mọi doanh nghiệp. Nó giúp doanh nghiệp định hướng lại kế hoạch phát triển, xây dựng gốc rễ phát triển chắc chắn, từ đó làm thay đổi việc kinh doanh theo hướng tích cực.

Trong mô hình này, điểm mạnh và điểm yếu là 2 yếu tố sinh ra từ chính doanh nghiệp đó. Nó cũng chính là 2 yếu tố có khả năng thay đổi được theo thời gian. Cơ hội và thách thức là những tác nhân bên ngoài mà doanh nghiệp không thể kiểm soát.

->Xem thêm: Pitching Là Gì? Những Yếu Tố Cần Có Để Pitching Thành Công, Chi Tiết A – Z

Phân tích mô hình SWOT là gì?

Trong quá trình tạo ra chiến lược sản xuất kinh doanh cho một doanh nghiệp, phân tích mô hình SWOT được xem là một trong năm bước quan trọng. Các bước này bao gồm: xác định tôn chỉ của doanh nghiệp, phân tích SWOT, đặt ra mục tiêu chiến lược, hình thành các mục tiêu cụ thể và cuối cùng là kế hoạch chiến lược cùng với cơ chế kiểm soát chiến lược.

Mục đích chính của phân tích SWOT là giúp các tổ chức nâng cao nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định kinh doanh. Kỹ thuật này đánh giá các yếu tố bên trong và bên ngoài có thể ảnh hưởng đến khả năng tồn tại của một quyết định, nhờ đó, các tổ chức có thể đưa ra những quyết định chính xác hơn.

Tóm lại, phân tích SWOT là một kỹ thuật lập kế hoạch chiến lược cung cấp các công cụ đánh giá để xác định các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và mối đe dọa cốt lõi. Nó là một quá trình dựa trên thực tế, quan điểm mới và ý tưởng mới. Để đạt được hiệu quả tối đa, phân tích SWOT cần được thực hiện với sự đóng góp từ các nhóm hoặc những người có tiếng nói trong tổ chức để cung cấp các dữ liệu thực tế hơn là chỉ thông báo theo quy định.

Nguồn gốc mô hình SWOT

Mô hình phân tích ma trận SWOT được sáng lập bởi Albert Humphrey, một nhà tư vấn quản lý và kinh doanh người Mỹ, vào những năm 1960. Theo đó, trong quá trình làm việc tại Viện Nghiên cứu Stanford, ông đã tiến hành một cuộc khảo sát với hơn 500 công ty có doanh thu cao nhất được xếp hạng bởi tạp chí Fortune. Mục đích của nghiên cứu là tìm ra nguyên nhân tại sao nhiều công ty thất bại trong việc thực hiện kế hoạch.

Trong vòng 9 năm, hơn 5000 nhân viên đã cùng nhau nỗ lực để thu thập ý kiến của 1100 công ty bằng 250 đánh giá khác nhau. Mô hình phân tích ban đầu của nghiên cứu được đặt tên là SOFT, viết tắt của Satisfactory – Opportunity – Fault – Threat. Sau đó, vào năm 1964, nhóm nghiên cứu quyết định thay chữ “F” thành “W” và SOFT chính thức được đổi tên thành SWOT.

->Xem thêm: Digital Marketing là gì? Toàn bộ kiến thức về Digital Marketing mới nhất.

Lợi ích khi dùng mô hình SWOT

Mô hình phân tích SWOT là công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp đánh giá tình hình hiện tại của mình, định hướng lợi thế cạnh tranh và những thách thức cần được giải quyết. Với phân tích SWOT, nhà quản lý có thể đánh giá các nguồn lực và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, cũng như xác định những cơ hội và thách thức đến từ môi trường bên ngoài.

Qua đó, mô hình giúp nhà quản lý tạo ra một cái nhìn tổng quan về tình hình hiện tại và tương lai của doanh nghiệp. Nhờ đó đưa ra các kế hoạch chiến lược phù hợp và tránh được những rủi ro tiềm ẩn. Điều này giúp tăng cường sức cạnh tranh và sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp.

Ưu và nhược điểm của SWOT

Ưu điểm

Không tốn chi phí: Phương pháp SWOT là một trong những phương pháp phân tích tình trạng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Nó không chỉ có hiệu quả cao mà tiết kiệm được một lượng chi phí tương đối lớn.
Có được kết quả quan trọng: SWOT đưa ra được cho doanh nghiệp những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội phát triển cùng với những thách thức mà doanh nghiệp có thể đối mặt. Từ đó các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có thể rút ra được những kinh nghiệm để hoàn thiện dự án, tránh những rủi ro không đáng có.
Ý tưởng mới: SWOT đem lại cho doanh nghiệp những ý tưởng mới cho hoạt động kinh doanh và phát triển. Nó cho bạn biết được lợi thế cũng như những khiếm khuyết. Từ đó, bạn sẽ rút ra những giải pháp để giải quyết các vấn đề phát sinh ở hiện tại và cả tương lai.

Nhược điểm

Kết quả chưa chuyên sâu: Phân tích SWOT chỉ là một bước đầu tiên trong việc phân tích chiến lược. SWOT chỉ đưa ra một cái nhìn tổng quan về các yếu tố nội và ngoại của doanh nghiệp mà không đi sâu vào từng yếu tố cụ thể. Hơn thế kết quả phân tích SWOT chưa có tính chuyên sâu với từng ngành nghề lĩnh vực cụ thể hoặc đối với từng doanh nghiệp. Do đó đòi hỏi phải có nhiều nghiên cứu khác nhau để phân tích sâu hơn.
Kết quả phân tích mang tính chủ quan: Phân tích theo mô hình SWOT có thể dẫn đến kết quả mang tính chủ quan khi được thực hiện bởi các nhà quản lý hoặc các nhóm làm việc khác nhau. Kết quả phân tích có thể được ảnh hưởng bởi kinh nghiệm, quan điểm và kiến thức của từng người thực hiện.
Nghiên cứu bổ sung cần thiết: SWOT chỉ phản ánh tình hình hiện tại của doanh nghiệp mà không đưa ra những khuyến nghị hay giải pháp cụ thể. Do đó, nghiên cứu bổ sung và phân tích sâu hơn là điều cần thiết để giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược đúng đắn.

->Xem thêm: Inbound Marketing là gì? Những kiến thức cần biết về Inbound Marketing

Các yếu tố trong SWOT là gì?

Strengths – Điểm mạnh

Điểm mạnh là những lợi thế riêng của doanh nghiệp, dự án hoặc sản phẩm, giúp doanh nghiệp vượt trội so với đối thủ cạnh tranh trên thị trường. Để xác định điểm mạnh của mình, bạn có thể trả lời câu hỏi: Bạn đang làm điều gì tốt nhất? Nguồn lực nội tại của doanh nghiệp đang sở hữu bao gồm những gì? Bạn có lợi thế về con người, kiến thức, danh tiếng, kỹ năng, mối quan hệ, công nghệ… như thế nào? Dưới đây là một số lĩnh vực mà doanh nghiệp có thể sử dụng để xác định điểm mạnh của mình:

Nguồn lực, tài sản, con người
Tài chính
Marketing
Cải tiến
Giá cả, chất lượng sản phẩm
Chứng nhận, công nhận
Quy trình, hệ thống kỹ thuật
Kế thừa, văn hóa, quản trị

Weaknesses – Điểm yếu

Để cạnh tranh tốt hơn trên thị trường, doanh nghiệp cần khắc phục các yếu điểm chính mà mình đang có. Những yếu điểm này có thể bao gồm:

Cần cải thiện các quy trình nội bộ để tăng hiệu quả và giảm chi phí sản xuất.
Cần bổ sung thêm tài sản như tiền bạc và trang thiết bị máy móc để nâng cao khả năng cạnh tranh.
Cần lấp đầy các khoảng trống về con người đang làm việc trong doanh nghiệp, bằng cách tuyển dụng và đào tạo nhân viên đúng chuyên môn và năng lực.
Cần xem xét lại địa điểm hoạt động của doanh nghiệp để đảm bảo phù hợp với sự phát triển sau này.

Opportunities – Cơ hội

Những yếu tố môi trường bên ngoài có thể hỗ trợ cho hoạt động của doanh nghiệp hiệu quả và thuận lợi hơn có thể kể đến như:

Sự phát triển và gia tăng của thị trường kinh doanh
Đối thủ cạnh tranh chậm chạp, yếu kém hoặc có tiếng xấu
Xu hướng công nghệ thay đổi
Sự hỗ trợ từ hợp đồng, đối tác, hoặc chủ đầu tư
Các yếu tố mùa, thời tiết
Quy đinh của các chính sách và luật pháp của nhà nước

Các yếu tố này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của bạn và giúp tăng cường cạnh tranh.

->Xem thêm: 7P trong Marketing là gì? Ứng dụng 7P Marketing Mix vào thực tế

Threats – Nguy cơ

Doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều nguy cơ bên ngoài khi muốn đạt được thành công. Dưới đây là một số các vấn đề tiềm năng mà tổ chức hoặc bạn có thể phải đối mặt trong tương lai:

Sự cạnh tranh mạnh mẽ đến từ các đối thủ tiềm năng
Khả năng cung cấp nguyên liệu từ nhà cung ứng theo mức giá hợp lý
Ảnh hưởng tiêu cực từ sự phát triển công nghệ
Khách hàng thường xuyên thay đổi các hành vi mua sắm
Thị trường có thể đưa ra thách thức cho doanh nghiệp trong tương lai.

Để đối phó với những nguy cơ này, doanh nghiệp cần phải đưa ra các kế hoạch và nâng cao kỹ năng quản trị để vượt qua các thách thức.

Triển khai mô hình thành ma trận SWOT

Để tận dụng hết tiềm năng của mô hình SWOT, chúng ta cần kết hợp các yếu tố lại với nhau để đưa ra các chiến lược cụ thể. Các chiến lược này có thể được phân loại thành 4 loại chính: S-O, W-O, S-T và W-T.

Chiến lược S-O là việc tận dụng các cơ hội từ bên ngoài để phát triển nguồn lực và điểm mạnh của tổ chức hoặc doanh nghiệp. Đây là một chiến lược có hiệu quả cao và có thể thực hiện ngay trong thời gian ngắn.
Trong khi đó, chiến lược W-O là việc tận dụng các cơ hội hiện tại bằng cách cải thiện những điểm yếu, điểm chưa làm được của tổ chức hoặc doanh nghiệp. Đây là một chiến lược trung hạn và có thể đem lại kết quả tích cực nếu được thực hiện một cách cẩn trọng và đúng đắn.
Chiến lược S-T là việc sử dụng điểm mạnh của tổ chức hoặc doanh nghiệp để đối phó và hạn chế các nguy cơ từ bên ngoài. Đây là một chiến lược ngắn hạn và có thể giúp doanh nghiệp loại bỏ các rủi ro và khống chế tình hình không thuận lợi.
Cuối cùng, chiến lược W-T là việc khắc phục các điểm yếu của tổ chức hoặc doanh nghiệp để phòng tránh các rủi ro. Bởi vì các rủi ro thường đến từ điểm yếu của doanh nghiệp, việc nhận ra và khắc phục các điểm yếu là cực kỳ quan trọng. Đây là một chiến lược phòng thủ và cần được thực hiện một cách cẩn trọng để đảm bảo hiệu quả.

->Xem thêm: Marketing Funnel là gì? Cách xây dựng phễu Marketing cho doanh nghiệp

Mô hình SWOT phù hợp với những đối tượng nào?

Mô hình SWOT là một trong những kỹ thuật chiến lược thường xuyên áp dụng cho các cá nhân hoặc đơn vị doanh nghiệp tìm được thế mạnh, điểm yếu cũng như cơ hội và thách thức trên thị trường. Việc phân tích SWOT có thể làm rõ mục tiêu đầu tư và xác định những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới mục tiêu này.

Một số đối tượng cụ thể mà mô hình SWOT có thể áp dụng thành công:

Lập kế hoạch chiến lược phát triển
Brainstorm ý tưởng
Đưa ra quyết định
Phát triển những điểm mạnh, loại bỏ những nhược điểm đang tồn tại
Giải quyết nhiều vấn đề liên quan đến nội bộ doanh nghiệp như vấn đề nhân sự, cơ cấu tổ chức bộ lãnh đạo, vấn đề tài chính,…

Cách phân tích và xây dựng mô hình SWOT chi tiết

Để có thể biết được từng yếu tố trong SWOT có tác động như thế nào đối với doanh nghiệp, ta chỉ có cách phân tích từng yếu tố một. Hãy tưởng tượng việc SWOT analysis của bạn giống như một quán cà phê, với menu chính là các món: thế mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Việc phân tích SWOT của chúng ta được thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Thiết lập mô hình SWOT

Phân tích SWOT sẽ đơn giản hơn nếu bạn đưa chúng về dạng ma trận theo từng yếu tố. Như vậy, chỉ cần đọc lướt qua, ta cũng sẽ thấy luôn những tác động mà doanh nghiệp sẽ gặp trong toàn bộ quá trình lớn mạnh và phát triển.

Sau khi đã có được một ma trận hoàn hảo, bạn cần xây dựng một chiến lược kinh doanh từ những yếu tố đó. Nhưng lưu ý rằng, nó luôn phải đảm bảo được 4 yếu tố:

Phát triển, khai thác điểm mạnh
Hạn chế và khắc phục điểm yếu
Tận dụng những cơ hội
Giảm thiểu rủi ro.

Lý tưởng nhất, bạn nên kết hợp phân tích cả điểm mạnh điểm yếu, để từ đó biến nhược điểm thành thế mạnh để phát triển.

Bước 2: Phát triển thế mạnh

Những thế mạnh mà bạn có thể phát hiện và khai thác đối với doanh nghiệp là:

Vị trí kinh doanh thuận lợi
Trang bị cơ sở vật chất hiện đại, chất lượng
Thương hiệu doanh nghiệp đã có tên tuổi, được biết tới nhiều
Sản phẩm có mẫu mã thiết kế đa dạng, phong phú
Mức chi phí phù hợp với túi tiền và chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, doanh nghiệp của bạn nên phân tích những ưu điểm này kết hợp với những cơ hội được mở ra:

Nhu cầu của khách hàng về hàng hóa của bạn ngày một tăng
Quy mô sản xuất và số lượng sản phẩm mới được mở rộng và được đón nhận
Có tiềm năng phát triển lớn thông qua việc áp dụng công nghệ hiện đại.

Tuy nhiên, để có sự kết hợp này, bạn cần phải xem xét những thế mạnh nào của doanh nghiệp phù hợp với mỗi cơ hội phát triển trên.

->Xem thêm: Tháp nhu cầu Maslow ứng dụng trong Marketing như thế nào?

Bước 3: Chuyển hóa rủi ro

Việc những điểm mạnh của công ty bạn không được phát triển khi có cơ hội mà lại bị kìm hãm dưới những thách thức là điều không một doanh nghiệp nào mong muốn. Mọi doanh nghiệp đều mong muốn tìm và phát huy được những thế mạnh, nhưng việc giảm thiểu được những rủi ro mới là chuyện khó.

Rủi ro không phải là thứ có thể lường trước và không phải ai cũng đoán được những gì sẽ xảy ra trong tương lai. Vì vậy, việc cải thiện những rủi ro từ nội bộ là điều cần thiết. Nó sẽ giúp doanh nghiệp có được nền móng vững mạnh, không bị lung lay trước những rủi ro bộc phát xảy ra trong tương lai.

Bước 4: Tận dụng cơ hội

Cơ hội trong kinh doanh có thể xuất hiện từ hai nguồn chính: từ việc doanh nghiệp tự tạo ra hoặc từ sự phản ứng của thị trường. Thỉnh thoảng, doanh nghiệp có thể tạo ra cơ hội mới bằng cách chủ động phân tích và nắm bắt xu hướng thị trường. Khi đó, năng suất và sự tăng trưởng của doanh nghiệp có thể tăng lên đáng kể.

Để bắt kịp những cơ hội này, mỗi doanh nghiệp cần liên tục cải tiến chất lượng sản phẩm và dịch vụ, đồng thời nghiên cứu thị trường để xây dựng chiến lược hiệu quả.

Bước 5: Loại bỏ các mối đe dọa

Trên thực tế, bạn không thể loại bỏ hoàn toàn rủi ro xảy ra đối với doanh nghiệp. Vì thế, dự đoán trước chúng có thể giảm thiểu được nhiều thiệt hại do nhiều yếu tố khách quan gây ra cho doanh nghiệp của bạn.

Ngày nay, việc loại bỏ các mối đe dọa là mục tiêu phát triển hàng đầu của nhiều doanh nghiệp. Thế nên, nếu muốn phát triển, bạn cần nhìn nhận trực tiếp vào những mối đe dọa của doanh nghiệp. Sự đe dọa của mỗi một thách thức sẽ có những cách xử lý khác nhau.

4 mối đe dọa lớn nhất của tất cả mọi doanh nghiệp là:

Tỷ lệ cạnh tranh cực mạnh
Đối thủ lớn nhỏ khác nhau rất nhiều
Xu hướng và nhu cầu của khách hàng không ngừng thay đổi
Chi phí cho hoạt động sản xuất không cố định.

Cách dùng bảng mô hình SWOT cho bản thân

Phân tích SWOT của bản thân

Bảng SWOT cá nhân giúp liệt kê điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của bản thân. Phân tích này giúp bạn hiểu rõ hơn về chính mình, tận dụng điểm mạnh, cải thiện điểm yếu và bắt lấy cơ hội. Nên sử dụng mô hình này trong mỗi giai đoạn của cuộc đời để xác định bước đi tiếp theo trong sự nghiệp và cuộc sống.

Cách làm bảng phân tích SWOT

Trước hết, để thực hiện phân tích SWOT cá nhân, bạn cần liệt kê tất cả các đặc điểm của bản thân bao gồm cả điểm mạnh và điểm yếu, cũng như các cơ hội và thách thức hiện tại mà bạn đang đối diện. Sau khi liệt kê đầy đủ, bạn cần phải xác định rõ điểm mạnh là những tính cách và năng lực mà bạn tự tin và khác biệt so với đa số người khác. Trong khi đó, điểm yếu là những thói quen, kỹ năng hay khía cạnh của bản thân cần được cải thiện hoặc loại bỏ.

Cơ hội đề cập đến những tiềm năng lợi ích từ môi trường bên ngoài mà bạn có thể tận dụng để tạo lợi thế cho bản thân. Thách thức là những yếu tố có thể gây cản trở bạn trên con đường đạt được mục tiêu và thành công. Sau khi hoàn thành phân tích, bạn nên xin ý kiến đánh giá từ bạn bè, người thân và một số đồng nghiệp thường làm việc chung để có một cái nhìn khách quan hơn.

->Xem thêm: Growth Hacking là gì? Bí quyết đột phá tăng trưởng bằng Growth Hacking

Gợi ý câu hỏi để làm SWOT cho bản thân

Để xây dựng mô hình SWOT cá nhân, bạn cũng sẽ cần quan tâm đến 4 yếu tố chính bao gồm S, W, O, T. Để đạt được điều này, bạn cần đặt cho mình một loạt các câu hỏi liên quan đến từng yếu tố này.

Điểm mạnh (S):

Bạn có những kỹ năng hay khả năng gì đặc biệt so với những người khác?
Trong lĩnh vực nào bạn làm việc tốt hơn những người khác?
Bạn tự hào về những thành tích nào nhất của bản thân?
Bạn cho rằng giá trị nào là đặc biệt và không phổ biến ở những người khác?
Bạn có mối quan hệ đặc biệt với những người có tầm ảnh hưởng nào không?
Các nguồn lực cá nhân của bạn được nhận xét như thế nào bởi người khác?
Người khác thường nhìn thấy điểm mạnh nào ở bạn?
Tính cách của bạn có những đặc điểm gì khiến người khác cảm thấy gần gũi và tin tưởng?

Điểm yếu (W):

Những kỹ năng nào bạn cảm thấy cần cải thiện để đạt được mức độ thành thạo như nhiều người khác?
Có điều gì khiến bạn không tự tin khi đối diện với mọi người?
Những thói quen gì mà làm cho bạn không thể hoàn thành công việc tốt như người khác?
Bạn có cảm thấy hài lòng với mức độ kiến thức và kỹ năng hiện tại của mình không?
Bạn hay tránh những nhiệm vụ nào bởi vì bạn thiếu tự tin?
Người khác nghĩ điểm yếu của bạn là gì?
Tính cách cá nhân của bạn có những yếu điểm gì khiến bạn trì trệ?

Cơ hội (O):

Bạn có thể tận dụng những gì để có lợi thế trong môi trường hiện tại?
Có những cơ hội nào để bạn thể hiện năng lực và kỹ năng trong công việc hoặc học tập?
Các công nghệ mới nào có thể hỗ trợ bạn trong công việc hoặc học tập?
Mức lương trong lĩnh vực bạn đang theo đuổi có đang tăng lên không?
Các khóa học nào có thể giúp bạn nâng cao kỹ năng và phát triển bản thân trong tương lai?
Vị trí công việc mơ ước của bạn đang tuyển dụng hoặc sẽ tuyển dụng trong thời gian tới không?
Có sự tăng trưởng về nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực bạn đang theo đuổi không?
Có cơ hội để học tập hoặc làm việc ở nước ngoài trong lĩnh vực của bạn không?

Thách thức (T):

Có sự thay đổi nào về công việc của bạn trong thời gian gần đây không?
Những tiến bộ công nghệ mới có ảnh hưởng đến công việc của bạn không?
Những điểm yếu của bạn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trong công việc hiện tại không?
Bạn đang đối mặt với những khó khăn gì trong công việc?
Có những đối thủ cạnh tranh với bạn trong công việc không?
Mức độ cạnh tranh trong ngành nghề của bạn là như thế nào?
Nhu cầu về nhân lực trong ngành nghề của bạn đang giảm dần không?
Mức thu nhập của ngành nghề mà bạn đang làm việc có thấp hơn mức trung bình không?
Có nhiều đối thủ cạnh tranh trong lĩnh vực mà bạn đang theo đuổi không?

Ví dụ phân tích mô hình SWOT